مقدمه: امروزه از شیوه های گوناگونی در تغذیه گوساله های نوزاد سود برده میشود. یکی از اهداف پرورش دهندگان، کاهش دوره شیرخوارگی میباشد، بدین منظور تلاش می شود تا هرچه زودتر گوساله به خوردن مواد جامد، بدون اثر سوء بر رشد، عادت داده شود تا بدین وسیله هزینه ﭘرورش کاهش یابد؛ زیرا شیر یک ماده غدایی گران قیمت است. اما این شیوه های متفاوت در کمیت مواد خوراکی تاثیرات متفاوتی بر روی رشد و توسعه دستگاه گوارش دارد و باعث تغییر مسیر تامین انرژی از حیوانات تک معدهای به نشخوارکنندگان میگردد و بر روند و سرعت و تثبیت تخمیر در گوساله ها تاثیر میگذارد. استراتژی مدیریت پرورش گوساله که سبب کاهش سن از شیرگیری شود، باعث کاهش هزینه پرورش، مرگ و میر و وقوع و شیوع بیماری‌ها میشود. هدف از انجام این مطالعه، تاثیر استفاده از افزودنی پروبیوتیکی و محرک رشد شکمب های بر عملکرد شاخص‌های رشد اسکلتی گوساله های شیرخوار بود. مواد و روشها : تعداد 24 راس گوساله هلشتاین در بدو تولد انتخاب، وزنکشی و پس از شماره گذاری به یکی از تیمارهای :1) شاهد (بدون افزودنی)، 2) گوساله‌های دریافت کننده پروبیوتیک به شکل مایع و 3) گوساله‌های دریافت‌کننده محرک رشد شکمبه و 4) به شکل جامد اختصاص داده شدند. پروبیوتیک (2گرم به ازاء هر گوساله) به داخل شیر حل و به گوساله‌ها خورانده شد. اندازه گیری شاخص های رشد اسکلتی شامل دور سینه با قرار دادن متر نواری در اطراف قفسه سینه درست پشت پاهای جلو و تیغه شانه، طول بدن، ارتفاع از جدوگاه و فاصله دو استخوان هیپ در روزهای آغازین، 21، 42 و 63 انجام شد. داده ها مطابق با طرح تکرار در زمان از رویه MIXED و با استفاده از نرمافزار SAS بر پایه طرح کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج و بحث : نتایج نشان داد که بین تیمارهای مختلف از نظر شاخص های رشد اسکلتی اختلاف معنی داری وجود داشت ( 05/0p<). از این نظر گوساله های دریافت کننده پروبیوتیک و محرک رشد (تیمار 4) به طور معنی داری ارتفاع از جدوگاه و دور سینه بالاتری داشتند و تیمار شاهد پایین ترین مقادیر را داشت. به نظر می رسد که علت تاثیر پروبیوتیک و محرک رشد در این مطالعه بر شاخص های رشد اسکلتی به دلیل تاثیر آنها بر میزان مصرف ماده خشک باشد؛ چرا که مصرف ماده خشک می تواند حمایت کننده رشد شاخص های اسکلتی در گوساله‌ها باشد.
)