مقدمه: ولولوس از زبان رومی گرفته شده و ترجمه یونانی «ایلئوس» است که برای توصیف درد شدید حفره شکمی و انسدادها در انسان بکار برده می شد. درحال حاضر ولولوس رودهای چرخش بیش از 180درجه ای قسمتی از ژئوژنوم یا ایلئوم حول محور مزانتر تعریف می شود. چرخش مزانتر با فشردن عروق ناحیه که در ابتدا با انسداد سیاهرگها و سپس با افزایش فشار، انسداد سرخرگها موجب ایسکمی میگردد. بدلیل اینکه سرخرگهای مزانتریک به لحاظ آناتومیک در برابر انسداد پایدارتر هستند، خون وارد شده به ناحیه دچار چرخش، امکان تخلیه را نخواهد داشت. ادم، احتقان، خونریزی و در نهایت نکروز حادث میشود. بنظر میرسد افزایش حرکات پریستالتیک، همجواری قسمتهایی از روده که به صورت موقت یا دایم دچار توقف حرکات شدهاند و یا توقف ناگهانی حرکات پریستالتیک، پاتوژنز اولیه ولولوس باشد البته این امر نیز محتمل است که مکانیسم چرخش رودهها ثانویه باشد. مواد و روش کار: دو مورد لاشه اسب در فاصله زمانی کوتاه با علایم بالینی کولیک شدید قبل از مرگ ناگهانی به بخش کالبدگشایی کلینیک دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد ارجاع گردید. بحث و نتیجه گیری: در کالبدگشایی خون مردگی روی عضلات ناشی از سلف ترومای قبل مرگ به دلیل درد ناشی از کولیک مشاهده شد. در محوطه شکمی پیچ خوردگی رودهها حول محور مزانتریک در ناحیه ایلئوسکال باعث تظاهر پرخونی شدید در روده ها شده بود و ظاهر اینفارکت داشت. وجود خون در لومن روده ها، انباشته شدن خون در محوطه بطنی، هیدروپریکارد، خونریزی پتشی و اکیموتیک در سطح پریکارد قلب نیز دیده شد. همچنین در مقاطع هیستوپاتولوژیک آنتریت هموراژیک به همراه نکروز وسیع در روده، هایپرمی و آمفیزم در ریه و پرخونی خفیفی ناشی از پرخونی غیرفعال و انباشتگی سیاهرگی در کبد رویت شد. مرگ اسبها در اثر ولولوس به دلیل ایسکمی بافتی، هایپوکسی، اینفارکشن، نکروز و احتمالا یک یا چند نوع شوک (سپتیک، نوروژنیک، هایپوولمیک) بوده است.
)